Kinderarts waarschuwt: 'Knoopcelbatterij levensgevaarlijk voor kinderen'
Het is een klein batterijtje, maar met een groot gevaar. De knoopcelbatterij ziet er voor kinderen uit als een snoepje. Nederlandse kinderartsen zien steeds meer kinderen die een knoopcelbatterij hebben doorgeslikt. En soms met alle gevolgen van dien. Eén van die kinderartsen is Angelika Kindermann, Kinderarts maag-darm-leverziekten werkzaam in het Emma Kinderziekenhuis, Amsterdam UMC. Zij maakt zich hard om ouders te waarschuwen voor de gevaren van dit kleine batterijtje.
Komt het vaak voor dat een kind op consult komt nadat het een knoopcelbatterij heeft ingeslikt?
Ja, toch wel regelmatig. Als Kinderarts maag-darmleverziekten krijg je alleen de gevallen te zien waarbij de knoopcelbatterij ergens in de slokdarm, maag of darm is blijven hangen. Het komt dus vaker voor dan dat wij zien. Hoe vaak precies in Nederland is moeilijk te zeggen. Vanuit het Letsel Informatie Systeem (LIS) weten we dat het tussen 2010 en 2014 zo’n 130 patiënten per jaar zijn, waarvan driekwart onder de 5 jaar.
Onze indruk is wel dat er een flinke toename is in het aantal gevallen. Niet alleen omdat we het zelf meer zien in de praktijk, maar ook omdat we weten dat er steeds meer producten op de markt komen met knoopcelbatterijen én omdat het National Capital Poison Center in Amerika onderzoek heeft gedaan naar de aantallen en ze daar echt een enorme toename zien. Zij vonden tussen 1999 – 2019 een 66% stijging aan inslikken en een 10-voudige toename aan complicaties!
Wat als je vermoedt dat je kind een batterij heeft ingeslikt?
Wat als je vermoedt dat je kind een batterij heeft ingeslikt?
Bij twijfel, altijd actie. Liever een keer te veel dan te weinig. Vermoed je dat jouw kind een knoopcelbatterij heeft ingeslikt? Bel de huisarts, de spoedlijn of eventueel 112 voor overleg.
Wordt er in Nederland ook iets gedaan om meer zicht te krijgen of het aantal incidenten daadwerkelijk toeneemt?
Ja, vanwege deze aanname heeft het Nederlandse Signaleringscentrum Kindergeneeskunde de afgelopen 4 jaar bijgehouden hoe vaak het voorkomt dat een kind bij een kinderarts terechtkomt door het inslikken van een (knoopcel)batterij. Deze resultaten verwachten we eind 2023/begin 2024. De eerste indruk is wel dat het meer voorkomt dan we denken, dit sluit aan bij de Amerikaanse bevindingen.
Hoe zou je die toename kunnen verklaren?
Waarschijnlijk komt het vaker voor omdat er tegenwoordig veel meer producten op de markt zijn waar knoopcelbatterijen in zitten, denk aan speelgoed en huishoudelijke producten.
Hoe kan het dat de ernst van de complicaties toeneemt?
De ernst neemt toe omdat de batterijen veel sterker zijn geworden. Logisch dat de industrie daar aan heeft gewerkt, want die behoefte hebben wij als gebruiker allemaal. Jij wilt ook dat de batterij van je telefoon niet binnen een half jaar vervangen hoeft te worden!
Hoe oud zijn de kinderen waarbij je het inslikken van een knoopcelbatterij vooral ziet?
Als kinderartsen zien we kinderen van 0 tot 18 jaar. Sporadisch zien we een 16- of 17-jarige die een batterij heeft ingeslikt. Bijvoorbeeld door een challenge. Maar het overgrote deel van de kinderen is onder de 5 à 6 jaar. En de allerhoogste piek zijn de 1-jarigen. En dat is niet gek. Op die leeftijd maken ze een enorme ontwikkeling door, zijn ze nieuwsgierig en stoppen ze tijdens hun ontdekkingstocht van alles in hun mond.
Heb je enig idee waar de batterijtjes vandaan komen die kinderen inslikken? Komen ze uit speelgoed? Of andere huishoudelijke apparaten?
Ik vraag er altijd naar, en het wordt ook meegenomen in het onderzoek van het Nederlandse Signaleringscentrum Kindergeneeskunde. Maar puur vanuit mijn eigen praktijk, hoor ik toch vaak dat het ‘opgeborgen’ batterijen vanuit de verpakking zijn. Ze worden dan toch niet goed genoeg opgeborgen. Maar ook de batterijen die uit huishoudelijke apparaten komen, zoals de LED-waxinelichtjes, afstandsbedieningen en fietslampjes, hoor ik vaak.
Ik zie dat ouders zich heel vaak schuldig voelen, maar zich ook te pletter schrikken omdat ze gewoon niet wisten hoe gevaarlijk een knoopcelbatterij is. Daar moeten wij als zorgprofessionals veel meer alertheid voor creëren. Wij moeten laten zien hoe gevaarlijk het is, en hoe serieus de gevolgen kunnen zijn. Ouders komen vaak pas in actie als ze denken dat iets gevaarlijk is, dus laten we ze duidelijk maken hoe gevaarlijk de knoopcelbatterij voor hun kinderen is!
Als een kind een knoopcelbatterij inslikt, merk je dat dan gelijk aan het kind? Hoe herken je het?
Soms merk je het gelijk, maar soms ook niet. Ongeveer de helft van de gevallen blijft onopgemerkt en dat is veel. Dat komt omdat een kind niet meteen heftige klachten hoeft te krijgen. In sommige gevallen komt de batterij ‘gewoon’ in de maag terecht en wordt het gewoon uitgepoept zonder schade of complicaties. Maar het inslikken is vooral gevaarlijk, als de batterij blijft hangen in het mond-/slokdarmgebied. In dat geval zijn er vaak wel klachten zoals:
- Problemen met de ademhaling
- Braken
- Speekselvloed omdat het speeksel niet meer weggeslikt kan worden
- Pijn, maar dat hoeft niet altijd
Niet alleen voor ouders, ook voor huisartsen is het soms lastig te herkennen. Daarom is bewustwording zo belangrijk, zodat het voorkomen kan worden.
Waarom is het zo gevaarlijk als de batterij na inslikken blijft hangen?
Een batterij die blijft steken is gevaarlijk omdat:
- De batterij druk geeft op het kwetsbare slijmvlies van de slokdarm.
- Een batterij elektrische schade geeft doordat er elektrische stroom tussen 2 polen en het vochtige slijmvlies van de slokdarm stroomt. Dit leidt tot afsterven van het weefsel.
- De batterijinhoud gaat lekken. Dit geeft chemische schade door corrosie.
- Een batterij een zwaar metaal is, dus giftig.
De combinatie van deze factoren zorgt voor ernstige schade, die al binnen 2 uur kan optreden. Het weefsel sterft dus af, en er wordt een gat in de slokdarm gebrand. Omdat daar veel andere belangrijke weefselstructuren liggen (zoals de luchtpijp) kunnen de gevolgen enorm zijn. Als de batterij ter hoogte van de hoofdslagader blijft hangen, kan het ook daar inbranden en krijg je een enorme bloeding. Dit zien we in de praktijk echt gebeuren. En als dat het geval is, is het moeilijk een kind te redden.
Zijn de gevolgen blijvend?
Als er snel gehandeld is, kan de schade herstellen. Misschien een paar weken opletten met het eten zodat de slokdarm tot rust kan komen. Maar als de batterij lang heeft vast gezeten, is het letsel meestal blijvend. Eén van de gevolgen is dan dat een kind levenslang afhankelijk kan zijn van sondevoeding.
Wat is volgens jou de beste manier om het inslikken van de knoopcelbatterij te voorkomen? Wat is jouw advies?
We moeten zowel bij ouders, fabrikanten en zorgprofessionals de schade die kan ontstaan, op het netvlies krijgen. Helaas gebeurt het bijna altijd in een thuissituatie, dus ouders moeten hierin goed geadviseerd worden. Mijn advies luidt:
- Berg (nieuwe) batterijen altijd goed (= hoog en buiten bereik van kinderen) op.
- Zorg ook dat je weet in welke apparaten in jouw huis een knoopcelbatterij zit. En check vervolgens of die apparaten goed zijn afgesloten. Plak klepjes bijvoorbeeld nog eens extra af.
Maar ik vind ook dat de industrie een verantwoording heeft. Producten kunnen echt veiliger. Bij speelgoed is het vaak wel goed geregeld, maar er zijn veel producten waar dat veel beter bij kan. En de industrie moet daarin haar verantwoordelijkheid nemen. Denk aan kindveilige verpakkingen of innovatieve oplossingen zoals een bitrex (bitterste substantie ter wereld) laagje om een batterij. Dat vind ik goede initiatieven.
De 4 van Veilig Ontdekken
Uit onderzoek blijkt dat ouders vaak verrast worden door wat hun kind allemaal kan. En beschermende maatregelen worden soms te laat genomen. Met ‘De 4 van Veilig ontdekken’ geven we je de vier belangrijkste tips om je kind veilig op ontdekkingstocht te laten gaan.
Ook interessant voor jou